12. Hỏa Công
The Attack by Fire

Tôn tử viết: phàm hoả công hữu ngũ:
Tôn Tử nói: Có 5 cách đánh bằng lửa:
Sunzi said: There are 5 ways of attacking with fire.

nhất viết hoả nhân,
Thứ nhất là đốt dinh trại để giết người;
The 1st is to burn soldiers in their camp;

nhị viết hoả tích,
Thứ 2 là đốt lương thảo tích trữ;
the 2nd is to burn stores;

tam viết hoả truy,
Thứ 3 là đốt xe cộ;
the 3rd is to burn baggage trains;

tứ viết hoả khố,
Thứ tư là kho lẫm;
the 4th is to burn arsenals and magazines;

ngũ viết hoả đội.
Thứ 5 là đốt đội ngũ để làm giặc rối loạn.
the 5th is to hurl dropping fire amongst the enemy.

Hành hoả tất hữu nhân,
Muốn dùng hoả công, phải có nhân duyên,
In order to carry out an attack, we must have means available.

yên hoả tất tố cụ.
các hoả khí phải cụu bị sẵn sàng.
The material for raising fire should always be kept in readiness.

Phát hoả hữu thì,
Muốn phóng hoả phải chờ thời tiết,
There is a proper season for making attacks with fire,

khởi hoả hữu nhật.
muốn châm lửa phải chọn ngày.
and special days for starting a conflagration.

Thì giả, thiên chi táo dã.
Thời tiết thuận lợi là khí trời nắng ráo.
The proper season is when the weather is very dry;

Nhật giả, nguyệt tại ky bích dực chẩn dã.
Ngày thuận lơị là ngày mà mặt trăng ở lại trong các sao Cơ, bích, Dực,Chẩn.
the special days are those when the moon is in the constellations of the Sieve, the Wall, the Wing or the Cross-bar;

Phàm thử tứ 宿túc giả, phong khởi chi nhật dã.
Những ngày mặt trăng ở lại 4 sao ấy là những ngày nổi gió.
for these 4 are all days of rising wind.

Phàm hoả công, tất nhân ngũ hoả chi biến nhi ưng chi,
Khi dùng hoả công, phải biết ứng biến tuỳ theo 5 trường hợp phóng hoả:
In attacking with fire, one should be prepared to meet 5 possible developments:

hoả phát vu nội, tắc tảo ưng chi vu ngoại.
Lửa cháy ở bên trong thì gấp tiếp ứng ở bên ngoài.
When fire breaks out inside to enemy’s camp, respond at once with an attack from without.

Hoả phát nhi kỳ binh tĩnh giả, đãi nhi vật công.
Lửa cháy rồi nhưng binh địch vẫn yên lặng, hãy chờ xem mà chớ vội đánh.
If there is an outbreak of fire, but the enemy’s soldiers remain quiet, bide your time and do not attack.

Cực kỳ hoả lực, khả thung nhi thung chi, bất khả thung nhi chỉ.
Khi lửa cháy to, vào được thì vào, không vào được thì thôi.
When the force of the flames has reached its height, follow it up with an attack, if that is practicable; if not, stay where you are.

Hoả khả phát vu ngoại, đãi vu nội, thì phát chi.
Lửa đã cháy được ở ngoài, thì không cần nội ứng, lựa dịp thuận lợi mà đánh vào.
If it is possible to make an assault with fire from without, do not wait for it to break out within, but deliver your attack at a favorable moment.

Hoả phát thượng phong, công hạ phong,
Lửa cháy ở trên luồng gió thì chớ ở dưới luồng gió đánh lên.
When you start a fire, be to windward of it. Do not attack from the leeward.

trú phong cửu, dạ phong chỉ.
Ban ngày có gió nhiều,thì ban đêm không có gió.
A wind that rises in the daytime lasts long, but a night breeze soon falls.

Phàm quân tất tri ngũ hoả chi biến, sổ thủ chi.
Nhà binh phải biết năm trường hợp phát hỏa ấy và phải tính toán ngày giờ,phương hướng để mà giữ gìn.
In every army, the 5 developments connected with fire must be known, the movements of the stars calculated, and a watch kept for the proper days.

Cố hoả công giả minh,
Dùng lửa để trợ giúp vào sự tấn công thì sáng sủa dễ thấy.
Hence those who use fire as an aid to the attack show intelligence;

thuỷ công giả cường,
Dùng nước để trợ giúp vào sự tấn công thì được mạnh thế hơn.
those who use water as an aid to the attack gain an accession of strength.

thuỷ khả tuyệt, bất khả đoạt.
Nước có thể dung để ngăn chặn, chớ không thể dùng để chiếm đoạt.
By means of water, an enemy may be intercepted, but not robbed of all his belongings.

Phu chiến thắng công thủ, nhi bất tu kỳ công giả hung, mệnh viết phí lưu.
Đánh thì thắng, giành thì lấy được,mà không tưởng thưởng công lao của sĩ tốt, đó là một điều nguy hại, như thế chỉ ở lại đất địch tiêu phí tiền một cách vô ích.
Unhappy is the fate of one who tries to win his battles and succeed in his attacks without cultivating the spirit of enterprise; for the result is waste of time and general stagnation. Hence the saying:

Cố viết: minh chủ lự chi, lương tướng tu chi,
Cho nên: Vua sáng phải lo tính điều ấy, tướng tài phải sắt đặt việc ấy.
The enlightened ruler lays his plans well ahead; the good general cultivates his resources.

phi lợi bất động, phi đắc bất dụng, phi nguy bất chiến.
Không thấy lợi thì đừng dấy binh, không nguy khốn thì đừng đánh.
Move not unless you see an advantage; use not your troops unless there is something to be gained; fight not unless the position is critical.

Chủ bất khả nộ nhi hưng sư,
Nhà vua không nên vì giận giữ mà dấy binh.
No ruler should put troops into the field merely to gratify his own spleen;

tướng bất khả uấn nhi trí chiến;
Tướng không nên vì oán hờn mả gây chiến.
no general should fight a battle simply out of pique.

hợp vu lợi nhi động,
Thấy có ích lợi cho nước nhà thì dấy binh,
If it is to your advantage, make a forward move;

bất hợp vu lợi nhi chỉ.
không thấy ích lợi thì thôi.
if not, stay where you are.

Nộ khả phục hỷ,
Đã giận có thể mừng trở lại.
Anger may in time change to gladness;

uấn khả phục duyệt,
Đã hờn có thể vui trở lại.
vexation may be succeeded by content.

vong quốc bất khả phục tồn,
Nước mất rồi thì khó lấy lại.
But a kingdom that has once been destroyed can never come again into being;

tử giả bất khả phục sinh.
Người chết rồi thì không thể sống lại.
nor can the dead ever be brought back to life.

Cố minh quân thận chi,
Cho nên vua sáng phải cẩn thận về việc ấy,
Hence the enlightened ruler is heedful,

lương tướng cảnh chi,
tướng tài phải cảnh giác về điều ấy,
and the good general full of caution.

thử an quốc toàn quân chi đạo dã.
đó là phép yêu nước, giữ binh được vẹn toàn.
This is the way to keep a country at peace and an army intact.